ДРУГІ ЭТАП РЭСПУБЛІКАНСКАЙ АЛІМПІЯДЫ ПА ВУЧЭБНЫХ ПРАДМЕТАХ
“БЕЛАРУСКАЯ МОВА” І “БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”
2013-2014 навучальны год
11 клас
Комплексная работа
|
Заданні |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
Усяго |
|
Балы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Заданне 1. Што такое палеаграфія?
Максімальная колькасць балаў — 2
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
Заданне 2. Запішыце 2 прыклады акцэнтных дублетаў
Максімальная колькасць балаў — 2
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
Заданне 3. Перакладзіце словы на беларускую мову, размяркуце іх у табліцы
Максімальная колькасць балаў — 8
Аудиенция, демон, плиссе, лазер, Одесса, диспансер, кегли, проект, фанера, леди, бассейн, индекс, сонет, маузер, буриме, депутат, бифштекс, нетто, фонетика, термос.
|
Словы з цвёрдым вымаўленнем зычнага перад [э] |
Словы з мяккім вымаўленнем зычнага перад [э] |
|
|
|
Заданне 4. Запішыце сказы без памылак
Максімальная колькасць балаў – 3
1. Другое і апошняе выданне заблудаўскай друкарні – «Псалтыр з Часасловам» – выйшла ў свет 23 сакавіка 1570 года.
2. Толькі ў чацвёртым квартале 2009 года рост рэзерваў КНР склаў 126 міліярдаў долараў. Рэзервы выраслі ў першую чаргу з-за гандлёвага прафіцыту КНР, а таксама прытоку інвесціцый у краіну.
3. У поўфінале кубка – без сэнсацый.
АДКАЗ:
1._________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2.__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3._________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Заданне 5. Якія словы сінанімічныя па сваім значэнні прыметнікам з прэфіксам звыш -? Запішыце гэтыя словы, замяняючы толькі прэфікс
Максімальная колькасць балаў — 2
1. Звышвысокі —
2. звышмодны —
3. звышчалавечы —
4. звышштатны —
Заданне 6. Суаднясіце агульныя значэнні прыметнікаў са словамі, якімі прадстаўлены гэтыя значэнні ў сучаснай беларускай літаратурнай мове
Максімальная колькасць балаў — 4
|
А. ‘разумны, дасціпны’: Б. ‘культурны, асвечаны’; В. ‘таленавіты’; Г. ‘неадукаваны, некультурны’ |
1) цывілізаваны 2) цямлівы 3) дзікі 4) геніяльны 5) талковы 6) абмежаваны 7) творчы 8) цікавы |
Узор: С. 9, 12
А.____, Б.____, В.____, Г.____.
Заданне 7. Адрэдагуйце сказы, замяніўшы падкрэсленыя словазлучэнні аднаслоўнымі адпаведнікамі, якія з’яўляюцца безэквівалентнымі ў дачыненні да рускай мовы. Запішыце толькі беларускія адпаведнікі
Максімальная колькасць балаў — 4
1. Падымалі яго а сёмай гадзіне раніцы. Бадай, вельмі позна, бо ў Ашмянах уставалі раней. 2. Прылёгшы на змалотым зерні гарачым, дадому вяртаемся ў поўнач дарогай знаёмай. 3. Яму душу адкрыць ахвота — наросхрыст, насцеж, нарасхляб, каб выйшла вон уся душэўная мука, перажыванне — на суд людскі і на разгляд. 4. Ледзь чутна папісквалі ў злепленым пад самым вільчыкам гняздзечку дзеці ластаўкі. 5. Каталіцкі святар, які ўзначальвае прыход у турботах не разагнуў спіны ў касцельным сутарэнні. 6. Святлеў, станавіўся прасторней намружысты, вузкі калідор у суботу па апошняй лекцыі. 7. Удзельнікі спаборніцтва не хочуць, каб іхнія машыны прастойвалі лішне на рамонтных канавах. 8. Назад варочаецца вяселле ўжо перад наступленнем вечара.
АДКАЗ:
1.____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Заданне 8. Запішыце словы ў адпаведныя слупкі табліцы
Максімальная колькасць балаў — 6
Арганайзер, байкер, гамбургер, інаўгурацыя, кабукі, перфоменс, прадзюсар, саміт, спічрайтар, фаст-фуд, шэйкер, электарат.
|
Сфера сучаснага жыцця |
Словы |
|
Палітыка, сацыяльны лад, ідэалогія |
|
|
Культура і шоу-бізнес |
|
|
Быт |
|
Заданне 9. Запішыце лічбы словамі. Пастаўце іх у патрэбным склоне
Максімальная колькасць балаў — 2
1. Галерэя ўпрыгожана 1546 каляровымі пейзажамі.
2. Колькасць удзельнікаў вагаецца паміж 457 і 502.
АДКАЗ:
1._____________________________________________________________________________________________________________________________________________2._____________________________________________________________________________________________________________________________________________
Заданне 10. Выпішыце і растлумачце лексічныя адзінкі, якія абыгрываюцца ў дыялогу з п’есы Кандрата Крапівы
Максімальная колькасць балаў — 2
Карнейчык. Не хочаш вітаць — чорт з табой! Раскажы, як у цябе там на вёсцы справа?
Лютынскі. Як справа, так і злева — кругом дрэнь.
Заданне 11. Развіццё беларускай літаратуры пачатку ХХ стагоддзя характарызуе наступнае:
Максімальная колькасць балаў – 3
а) актывізацыя літаратурна-грамадскага руху і ўздым культурнага будаўніцтва;
б) асаблівая ўвага да рэлігійных каштоўнасцяў;
в) развіццё забаўляльных сцэнічных жанраў – камедый і вадэвіляў;
г) развіццё народнага, самадзейнага, а пасля і прафесійнага тэатра, у выніку чаго было заснаванае літаратурнае аб’яднанне “Маладняк”;|
д) заснаванне літаратурных аб’яднанняў “Маладняк” “Полымя”, “Узвышша”;
е) вялікая колькасць перыядычных мультымедыйных літаратурных выданняў;
ж) цэнтрам літаратурнага жыцця з’яўляецца газета “Наша Ніва”;
з) творчы канфлікт паміж маладзейшым пакаленнем літаратараў і пісьменнікамі- класікамі часоў Антычнасці.
Заданне 12. Ідэйна-мастацкая адметнасць творчасці Максіма Гарэцкага характарызуецца наступным:
Максімальная колькасць балаў – 6
а) далейшае пашырэнне гуманістычных ідэй Асветніцтва і Рэнесансу;
б) тэма вернасці роднай зямлі, служэння інтэлігенцыі народу;
в) дакладнае наследаванне традыцыям вуснай народнай творчасці;
г) глыбокі псіхалагізм, імкненне знайсці “першапрычыну ўсякае істоты”;
д) гуманістычная канцэпцыя пісьменніка, адпаведная мастацкай сістэме рамантызму;
е) рэалістычная праўдзівасць адлюстравання народнага жыцця;
ж) па-мастацку рэалістычная праўда пра другую сусветную вайну, выкрыццё яе антычалавечай сутнасці.
Заданне 13. Устаўце прапушчаныя словы. Запішыце: А) літаратурны псеўданім; Б) сапраўднае імя аўтара; В) назву твора
Максімальная колькасць балаў – 6
З легендаў i казак былых пакаленняў,
З калосся цяжкога жытоў i пшанiц,
З сузор'яў i сонечных цёплых праменняў,
З ________________ ззяння бурлiвых крынiц.
З птушынага шчэбету, шуму дубровы,
I з гора, i з радасцi, i з усяго
Таго, што лягло назаўсёды ў аснову
Святынi народа, _______________ яго, –
Ты выткана, дзiўная родная мова.
Няма на зямлi таго шчасця i гора,
Якога б ты нам перадаць не магла.
Няма такiх ______________, глыбокага мора
I гор, праз якiя б ты не правяла
Мяне на радзiму...
А)_____________________________________________________
Б)_____________________________________________________
В)_____________________________________________________
ДРУГІ ЭТАП РЭСПУБЛІКАНСКАЙ АЛІМПІЯДЫ ПА ВУЧЭБНЫХ ПРАДМЕТАХ
“БЕЛАРУСКАЯ МОВА” І “БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”
2013-2014 навучальны год
11 клас
Комплексная работа
ДАВЕДКІ
|
Заданні |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
Усяго |
|
Балы |
2 |
2 |
8 |
3 |
2 |
4 |
4 |
6 |
2 |
2 |
3 |
6 |
6 |
50 |
Заданне 1 (2 балы)
Палеаграфія – дапаможная гісторыка-філалагічная дысцыпліна, якая вывучае прыкметы старажытных пісьмовых помнікаў з мэтай вызначыць час і месца іх стварэння, а па мажлівасці і аўтарства.
Заданне 2 (1 прыклад – 2 балы)
Напрыклад: уночы – уначы; чутна – чутно; сцверджанне - сцвярджэнне.
ЗАЎВАГА! Акцэнтныя дублеты – гэта словы з варыянтнымі націскамі.
Заданне 3 (1 слова – 0,4 бала)
|
Словы з цвёрдым вымаўленнем зычнага перад [э] |
Словы з мяккім вымаўленнем зычнага перад [э] |
|
Аўдыенцыя, дэман, плісэ, Адэса, лэдзі, індэкс, бурымэ, дэпутат, біфштэкс, тэрмас. |
Лазер, дыспансер, кеглі, праект, фанера, басейн, санет, маўзер, нета, фанетыка. |
Заданне 4 (1 выпраўленне – 0,5 бала)
1. Другое і апошняе выданне Заблудаўскай друкарні – “Псалтыр з Часасловам” – выйшла ў свет 23 сакавіка 1570 года. 2. Толькі ў чацвёртым квартале 2009 года рост рэзерваў КНР склаў 126 мільярдаў долараў. Рэзервы выраслі ў першую чаргу з-за гандлёвага прэфіцыту КНР, а таксама прытоку інвестыцый у краіну. 3. У паўфінале кубка – без сенсацый.
Заданне 5 (1 слова – 0,5 бала)
Звышвысокі — ультравысокі,
звышмодны — архімодны, (супермодны)
звышчалавечы — надчалавечы,
звышштатны — пазаштатны.
Заўвага!
1. Па сваім значэнні прыметнікі з прэфіксам звыш- сінанімічныя прыметнікам з запазычанымі прэфіксамі архі-, супер-, ультра, надзеленых такім жа значэннем ‘празмернай, крайняй ступенню праяўлення прыметы’: звышвысокі — ультравысокі, звышмодны — архімодны — супермодны.
2. Прыметнікі з прыстаўкай звыш- могуць выражаць значэнне ‘перавышэнне мяжы, меры чаго-небудзь’. У такім выпадку яны блізкія па значэнні да прыметнікаў з прыстаўкамі над-, паза-: звышчалавечы — надчалавечы, звышштатны — пазаштатны.
Заданне 6 (1 пункт – 0,5 бала)
|
А. 2, 5 |
В. 4, 7 |
|
Б. 1, 8 |
Г. 3, 6 |
Заданне 7 (1 слова – 0,5 бала)
1) запозна, 2) мліва, 3) згрызота, 4) ластавяняты, 5) пробашч, 6) прастарнеў, 7) спаборнікі, 8) надвячоркам.
Заданне 8 (1 слова – 0,5 бала)
|
Сфера сучаснага жыцця |
Словы |
|
Палітыка, сацыяльны лад, ідэалогія |
інаўгурацыя, саміт, спічрайтар, электарат |
|
Культура і шоу-бізнес |
байкер, перфоменс, прадзюсар, кабукі |
|
Быт |
арганайзер, фаст-фуд, шэйкер, гамбургер |
Заданне 9 (1 слова лічэбніка – 0,2 бала)
1. тысячай пяццюстамі сарака шасцю|
2. чатырма стамі пяццюдзесяццю сямю і пяццюстамі двума.
Заданне 10 (1 тлумачэнне – 1 бал)
Абыгрываюцца амаформы:
справа — назоўнік ‘работа, становішча’ і справа як прыслоўе ‘з правага боку’.
Заданне 11 (1 бал за кожны правільны адказ)
АДКАЗ: А, Д, Ж
Заданне 12 (2 балы за кожны правільны адказ)
АДКАЗ: Б, Г, Е
Заданне 13 (1 бал за кожны правільны адказ)
АДКАЗЫ: грымучага
бяссмерця
нетраў
А) Максім Танк
Б) Яўген (Іванавіч) Скурко
В) “Родная мова”